حسین امیرعبداللهیان؛ دیپلمات انقلابی که شهید شد
شهید حسین امیرعبداللهیان متولد ۳ اردیبهشت ۱۳۴۳ و شهادت ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ دیپلمات انقلابی ایرانی بود که از سال ۱۴۰۰ تا هنگام شهادت به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران فعالیت می‌کرد. امیر شهید همچنین دبیرکل دبیرخانهٔ دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضهٔ فلسطین و مدیر مسئول فصلنامهٔ گفتمان راهبردی فلسطین بود.
گروه فرهنگی هوران – دکتر حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه مجاهد و انقلابی ایران که در معیّت رئیس‌جمهور در بالگرد سانحه دیده به شهادت رسید، نماد و مصداق بارزی از یک دیپلمات انقلابی بود که خدمات شایانی به ایران و جبهه مقاومت ارائه کرد و یکی از یاران شاخص حاج قاسم بود.
دیپلمات انقلابی و خوش‌نام ایران که در تمام دوران خدمت خود، چه پیش از وزارت و چه پس از آن، خدمات بسیاری به مردم کشور و جبهه مقاومت انجام داد، به‌همراه رئیس‌جمهور و تیم همراه بر اثر سانحه هوایی به شهادت رسید.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان، آیت‌الله سید محمدعلی آل‌هاشم امام جمعه تبریز، مالک رحمتی استاندار تبریز نیز در این سانحه در بالگرد حامل رئیس جمهور حضور داشتند و آنان نیز به شهادت رسیدند. سردار سید مهدی موسوی رئیس یگان حفاظت رئیس‌جمهور، یک نیروی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انصارالمهدی، سرهنگ خلبان سید طاهر مصطفوی، سرهنگ خلبان محسن دریانوش و سرگرد فنی بهروز قدیمی نیز جزو شهدای این سانحه هستند.
شهید امیرعبداللهیان به‌همراه رئیس جمهور کشورمان پس از آئین بهره‌برداری از سد قیزقلعه‌سی که با حضور الهام علی‌اف رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان برگزار شد، با بالگرد عازم تبریز بودند، اما این بالگرد در میانه راه و در منطقه ورزقان دچار سانحه شد و سقوط کرد.
شرح زندگینامۀ وزیر امور خارجه شهید به‌شرح زیر است:
حسین امیرعبداللهیان متولد ۳ اردیبهشت ۱۳۴۳ در شهر دامغان، سیاستمدار و دیپلمات ایرانی است که در دولت سیزدهم به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران منصوب شد. او همچنین دبیرکل دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضهٔ فلسطین و مدیر مسئول فصلنامه گفتمان راهبردی فلسطین بود.
امیرعبداللهیان در سال ۱۳۷۰ مدرک کارشناسی روابط دیپلماتیک خود را از دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه اخذ کرد. وی همچنین دارای مدرک کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۵ و دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۹ است.
وی در ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ به‌عنوان وزیر امور خارجه پیشنهادی دولت سیزدهم توسط سید ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی معرفی شد و در ۳ شهریور ۱۴۰۰ با ۲۷۰ رأی از مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت.
امیرعبداللهیان پیش از ریاست بر دستگاه دیپلماسی به‌عنوان دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی از دوره ریاست علی لاریجانی تا دوره ریاست محمدباقر قالیباف فعالیت می‌کرده است.
نقش امیرعبداللهیان در مسئله فلسطین
امیرعبداللهیان در دوره سه‌ساله وزارت خود پرونده‌های مختلفی را پیش برد، یکی از مهمترین اقدامات او در ۸ ماه اخیر، مسئله فلسطین و تلاش او برای توقف جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم مظلوم فلسطین بود. این دیپلمات انقلابی در ۸ ماه گذشته بیشترین سفر منطقه‌ای و رایزنی را در جهت نقش فعال و دیپلماسی ایران در خصوص مسئله فلسطین انجام داد. وزیر امور خارجه ایران برای حل مشکل فلسطین تلاش کرد و از تمامی ظرفیت‌ها استفاده نمود.
سفر‌های منطقه‌ای وی به عراق، سوریه، لبنان، ترکیه، قطر، عمان بخشی از دیپلماسی پویا و فعال ایران در زمان تصدی این مدیر انقلابی بود. وی همچنین با حضور در سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان ملل متحد، شورای امنیت، اجلاس‌های حقوق‌بشری در ژنو و همچنین سازوکارهای بین‌المللی از جمله نشست وزرای خارجه بریکس صدای مظلومیت فلسطین را میان افکار جهانیان طنین‌انداز کرد.
وی میان همه کشورهای عربی و اسلامی اولین سفر منطقه‌ای را برای رسیدگی به مسئله غزه آغاز کرد و مقصد این سفر کشورهای عراق، لبنان، سوریه و قطر بود. وزیر امور خارجه کشورمان در بغداد بود که صهیونیست‌ها برای اخلال در این سفر، فرودگاه حلب و دمشق را بمباران کردند. سفر وزیر و هیئت همراه نه‌تنها مختل نشد بلکه در همان روز از بغداد به بیروت رفت و پس از دیدار با سید حسن نصر‌الله، دبیرکل حزب‌الله لبنان و نمایندگان حماس و جهاد اسلامی در اقدامی شجاعانه و انقلابی از طریق مرز زمینی وارد دمشق شد.
دستگاه دیپلماسی در زمان ریاست امیرعبداللهیان با هوشمندی، ظرافت و تدبیر، به‌گونه‌ای رفتار کرد که جنگ اسرائیل علیه فلسطین، توسط دستگاه‌های رسانه‌ای دشمن با عنوان جنگ رژیم صهیونیستی و محور ایرانی معرفی نشود.
پس از تجاوز آشکار رژیم صهیونیستی به مقر دیپلماتیک ایران و شهادت تنی چند از مستشاران و دیپلمات‌های ایرانی نیز با وجود خطرات احتمالی از جانب رژیم صهیونیستی، امیرعبداللهیان مقتدرانه و با شجاعت در همان روزهای ابتدایی با سفر به دمشق و بازدید از محل تخریب‌شده بخش کنسولی ایران پیامی مهم به رژیم صهیونیستی و حامیان او ارسال کرد.
او نهایتاً مزد خدمات مخلصانه خود را با شهادتش کنار رئیس جمهور محبوب، آیت الله رئیسی، دریافت کرد و به ملکوت اعلی پیوست.
حضور در مذاکرات سه‌جانبه ایران، عراق و آمریکا
امیرعبداللهیان در سال ۱۳۸۶ به‌عنوان عضو کمیته مذاکرات ایران، عراق و آمریکا در موضوع عراق حضور داشت. وی بعدها در خصوص این مذاکرات خاطراتی را بیان کرد.
وی در خصوص این مذاکرات گفته بود: مقام معظم رهبری در سخنرانی‌شان در اول فروردین ماه آن سال، در حرم حضرت امام رضا علیه السلام اعلام کردند که؛ “به‌خاطر درخواست عراق و به‌خاطر وضعیت عراق استثنائاً در این موضوع ما اجازه دادیم که مذاکره‌ای سه‌جانبه و با حضور عراق انجام شود.”، در آن مذاکره انصافاً چیزی که همواره مورد تأیید مقام معظم رهبری بود، در واقع چراغ راه تیم مذاکره‌کننده بود؛ فرمایش رهبر انقلاب این بود که؛ “مذاکره منطقی و حکیمانه باشد، مذاکره‌تان باید نزاکت داشته باشد، منطقی، مستدل و حکیمانه باشد، این اصول را در مذاکره‌تان رعایت کنید، به‌دنبال این نباشید که به‌هرقیمتی بخواهید مذاکره را به نتیجه برسانید، این چارچوب باید حفظ بشود، با رعایت اصول عزت، حکمت و مصلحت.”؛ که همواره مورد تأکید ایشان در بحث سیاست خارجی است. ایران، بر خلاف آمریکا، حضور عراقی‌ها را در مذاکرات لازم می‌دانست؛ چرا که از نظر تهران، موضوع مذاکره «مسئله امنیت عراق» بود. بنا به خواست ایران یک طرف دیگر به طرف‌های گفتگو اضافه شد: دولت عراق.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: آن مذاکره بیش از آن که اسمش را بخواهیم بگذاریم مذاکره ایران و آمریکا واقعاً مذاکره‌ای بود برای کمک به عراق. من فکر می‌کنم آن مذاکره یک الگوی خیلی خوبی بود برای دوستان ما در عراق. دوستان ما در عراق کشورشان را زیر پوتین‌ها، چکمه‌ها و تانک‌های آمریکایی و خارجی می‌دیدند. با این که افراد بسیار آزاده و آزادمنشی در رهبری در احزاب سیاسی عراق وجود دارند اما بالاخره گفتمانی که ایران با آمریکا داشت در موضوع عراق، خودش یک الگوی خیلی خوبی بود برای دوستان ما در عراق.
امیرعبداللهیان ادامه داد: از دید آمریکایی‌ها معنای مذاکره این بود: «ابلاغ خواسته‌های خود و شنیدن جواب مثبت از طرف مقابل». از نگاه ایران، مسئله عراق راه‌حلی منطقی داشت و ایران با یک راهبرد اصولی بر سر میز مذاکرات حاضر شده بود. پس از آغاز دور اول گفتگوها، هرچه زمان پیش می‌رفت، طرف سوم مذاکره یعنی عراق، دلیل اصلی ناامنی کشورش را بیشتر می‌شناخت. در آن مذاکره اگر از من بپرسید ـ مثبت و منفی بخواهم بگویم ـ حرف‌هایمان را هم ما شفاف زدیم، هم آمریکایی‌ها شفاف زدند، اما اشکال کار چی بود؟ آمریکایی‌ها وقتی حرف منطقی را می‌شنیدند و پاسخ منطقی نداشتند، صحنه را خالی می‌کردند.
