سقوط منطقه اتروش در عمیق‌ترین عملیات کماندویی دفاع مقدس

۲۸ تیر ۱۳۶۶ در تقویم دفاع مقدس؛

سقوط منطقه اتروش در عمیق‌ترین عملیات کماندویی دفاع مقدس

عمیق‌ترین عملیات کماندویی جمهوری اسلامی در خاک دشمن در طول دوران دفاع مقدس موجب سقوط منطقه اتروش عراق سقوط شد.

ادبیات مقاومت هوران – یکی از ده‌ها عملیات نامنظم و تهاجمی سال ۱۳۶۶، عملیات نامنظم «فتح ۸» نام دارد که در منطقه شمالی استان موصل عراق و حوالی شهر «اتروش» بود. این حمله با رمز «یارسول الله» در شامگاه ۲۸ تیر ۱۳۶۶ با هدف انهدام تأسیسات نظامی‌- اقتصادی دشمن و حمایت از مبارزین عراقی آغاز شد.

بهار سال ۱۳۶۵ شورای عالی دفاع، همکاری سپاه با کردهای معارض عراقی را تصویب کرد و از آن پس، همکاری قرارگاه رمضان با آن‌ها تقویت شد. بدین ترتیب، سلسله عملیات‌های فتح برای نفوذ و ضربه در عمق خاک عراق طراحی گردید.

تا آن روز، عملیات فتح ۱ موسوم به عملیات کرکوک بزرگترین بستر همکاری قرارگاه رمضان و اتحادیه میهنی کردستان عراق بود. با انجام این عملیات، عراق مجبور به اعزام حداقل یک یا دو لشکر خود به کردستان شده و نیز ضربه اقتصادی گسترده‌ای به عراق در استان کرکوک وارد می‌شد.

همزمان با سالروز عملیات فتح ۸ به مرور و بررسی این عملیات پرداخته ایم که مشروح این گزارش در ادامه می‌آید؛

نیروی عمل‌کننده ایران در این عملیات، یعنی گردان مالک اشتر تیپ ۶۶ نیروهای ویژه هوابرد با تقدیم یک شهید (حسین ترکمن‌پری) و چهار مجروح، عملیات ویژه خود را در فاز تک مستقیم با بهره‌گیری از نیروهای تکاور و هم‌زمان فاز تک ادواتی با بهره‌گیری از نیروهای راکت‌انداز مینی‌کاتیوشا و خمپاره‌انداز ۱۲۰ میلی‌متری در ارتفاعات کانیکا و قلعه کانیکا در شمال شهر اتروش اجرا کردند.

عملیات فتح از حیث بعد مسافت، عمیق‌ترین عملیات کماندویی جمهوری اسلامی در خاک دشمن در طول دوران دفاع مقدس محسوب می‌شود. طی این یورش پایگاه و مقر حفاظتی ارتش عراق در منطقه اتروش سقوط کرده و منهدم شد.

به همراه آن، بخشی از تجهیزات نظامی از جمله ۳۵ دستگاه خودرو سبک و نیمه سنگین ارتش عراق از بین رفت. همچنین چهار دستگاه خودرو حامل مهمات و یک انبار مهمات دچار آتش شد و ده‌ها سلاح نیمه سنگین و سنگین منهدم شد.

مقر سازمان امنیت مرکز حزب بعث و جیش‌الشعبی در شهر اتروش نیز ویران شد و در مجموع ۸۳۰ نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی شده یا به اسارت رزمندگان اسلام و معارضان کرد عراق در آمدند.

از دیگر دستاوردهای این عملیات می‌توان به سقوط و انهدام بیش از ۴۰ پایگاه و مقر حفاظتی، انهدام مرکز آتش‌بار توپ‌خانه اتروش، انهدام سازمان امنیت مرکز حزب بعث و مقر جیش‌الشعبی شهر اتروش، انهدام بخشی از تجهیزات نظامی دشمن در منطقه از جمله ۳۵ دستگاه خودرو سبک و نیمه‌سنگین نظامی، چهار دستگاه خودرو حامل مهمات و یک انبار مهمات، هفت قبضه خمپاره‌انداز، دو قبضه دوشکا و دو قبضه ضدهوایی، بیش از ۸۰۰ نفر از نیروهای دشمن کشته و زخمی شدند، اشاره کرد.

در کتاب «تصویب قطعنامه ۵۹۸، زمینه‌های سیاسی و نظامی» درباره این عملیات آمده است:

«… نیروهای تیپ ویژه هوابرد سپاه و لشکر اسلامی کردستان عراق در حمله‌ای مشترک و انهدامی با عنوان عملیات فتح ۸ که در ۱۵۰ کیلومتری داخل خاک عراق انجام دادند، شهرک اطروش (اتروش) در استان موصل عراق را چندین ساعت تصرف کردند. در نخستین مرحله عملیات، نیروهای رزمنده موفق شدند دژ مستحکم کانی‌کا را که پانزده پایگاه اطراف این شهر را هدایت می‌کرد، به تصرف درآورند.

این نیروها سپس مراکز امنیتی و نظامی شهر از جمله مقر استخبارات، مرکز بخشداری، مرکز مخابرات حزب بعث و مقر جیش‌الشعبی را که از پایگاه‌های اصلی سرکوب مردم منطقه به‌ویژه شهرهای عقره و شیخان بودند، پس از تخلیه اسناد و مدارک به آتش کشیدند.

در این عملیات ۲۰۰ تن از نیروهای نظامی و امنیتی شهر از جمله عبدالعیار حسن رمضان از مسئولان استخبارات اطروش کشته و ۲۵۰ تن نیز زخمی شدند. علی اطروش، رئیس جاش‌های منطقه، از جمله مجروحان این حمله بود. همچنین در جریان پاتک دشمن، یک دستگاه نفربر و یک عراده توپ ۱۰۶ نیز منهدم شد…»

تیپ هوابرد سپاه که گاهی از آن به تیپ ویژه ۶۶ یاد می‌کنند، یگانی از یگان‌های زیرمجموعه قرارگاه رمضان – برای عملیات‌های برون‌مرزی – بود و نیروهای آن دوره‌های آموزشی خاصی مثل چتربازی را پشت سر می‌گذاشتند. ابتدا در کنار نیروهای ارتشی آموزش می‌دیدند و بعد، به‌تدریج مستقل شدند. هدف از تشکیل این تیپ، درگیر کردن هرچه بیشتر عراق در جبهه‌هایی غیر از جبهه جنوب، حمایت از عملیات‌های کردهای معارض رژیم بعث عراق و نیز تلاش برای آزادسازی اسرای ایرانی در اردوگاه‌های دشمن بود. تیپ هوابرد در مجموعه عملیات‌های فتح خوش درخشید و کارنامه تحسین‌برانگیزی از خودش به ثبت کرد. تیپ هوابرد سپاه سال ۱۳۶۵ به فرماندهی محسن شفق و جانشینی مرتضی مسعودی تشکیل و بعد از پایان جنگ منحل شد.

سال ۱۳۶۶ به عنوان هفتمین سال جنگ تحمیلی، سال پرکار و با فراز و نشیبی برای نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و بویژه قرارگاه برون مرزی «رمضان» در جبهه شمالی و کردستان عراق بود.