ایده خلاقانه‌ای که به پای فرم ضعیف، ذبح شد/ قصه‌گویی، مهمترین مزیت شور عاشقی

نقد فیلم سینمایی «شور عاشقی»؛

ایده خلاقانه‌ای که به پای فرم ضعیف، ذبح شد/ قصه‌گویی، مهمترین مزیت شور عاشقی

در مجموع «شور عاشقی»، فیلمی است که در قالب یک داستان به نسبت خوب و منسجم، مضامین و مفاهیم بلندی را مد نظر قرار داده است؛ اما کیفیت فنی و فرمی آن برای یک اثر تاریخی، در سطح خوبی قرار ندارد.

گروه فرهنگ هوران – «شور عاشقی» سومین اثر سینمایی داریوش یاری، همچون دو اثر قبلی یک سوژه عاشورایی را دنبال می‌کند. مهم‌ترین وجه تمایز این فیلم با دیگر فیلم‌های عاشورایی، داستان خلاقانه است. داریوش یاری یک ایده بکر را در قالب یک داستان پر افت‌و خیز، جلوی دوربین برده اما عدم خلاقیت و توانمندی فرمی باعث شده است تا این فیلم دچار ضعف در فرم باشد‌.

به گزارش رجانیوز، داریوش یاری پس از فیلم «دخیل» و مستند سینمایی «عاشورا، جغرافیای یک تاریخ» در سومین اثر سینمایی خود به سراغ یک سوژه عاشورایی دیگر رفت. قصه «شور عاشقی»، در بستر زمانی پس از واقعه عاشورا روایت می‌شود و مخاطب را با کاروان اسارت اهل بیت علیهم‌السلام از کوفه تا شام همراه می‌کند.

سلما با بازی شهره موسوی و عبدالرحمن با بازی مهدی زمین‌پرداز، زوجی هستند که با یکدیگر عهد بسته بودند تا پای جان در رکاب اباعبدالله علیه‌السلام و اهل بیت ایشان بمانند. عهدی که سلما پای آن می‌ایستد ولی عبدالرحمن که دلباخته سلما است، در شب عاشورا، زمانی که امام با یاران خود اتمام حجت می‌کند، جا می‌زند. عبدالرحمن وقتی بعد از واقعه کربلا می‌فهمد سلما در میان کاروان اسرا است، خود را به ایشان نزدیک می‌کند تا سلما را از اسارت رهایی بخشد تا با یکدیگر بروند و به زندگی معمول‌شان ادامه دهند.

سلما که فکر می‌کرد همسرش در کربلا در جوار امام به شهادت رسیده، با دیدن عبدالرحمن در مسیر شام جا می‌خورد و او را به خطر این عهدشکنی توبیخ می‌کند. در ادامه سلما از نجات یافتن از اسارت و همراهی با عبدالرحمن امتناع می‌ورزد و ترجیح می‌دهد در میان اسرا بماند تا ثابت کند که به عهد خویش وفادار است. عبدالرحمن که نمی‌تواند از معشوقه‌اش دل ببرد، کاروان را تعقیب می‌کند و منزل به منزل در پی آنها روانه می‌شود.

در امتداد مسیر، سلما و عبدالرحمن در مواقف و منازل دیگری با یکدیگر روبرو می‌شوند و میان آنها دیالوگ‌هایی رد و بدل می‌شود. در ادامه سلما پی می‌برد که باید به گونه دیگری به عهد خویش وفا کند؛ او تصمیم می‌گیرد از کاروان جدا شود و همراه عبدالرحمن به منازل بعدی بروند و مردم و اهالی آن روستاها و آبادی‌ها را از رسیدن کاروان فرزندان و نوامیس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله به آنجا با خبر سازند که مبادا مردم تحت تاثیر تبلیغات یزیدیان با کاروان بدرفتاری کنند. سلما و عبدالرحمن در این مسیر با چالش‌هایی روبرو می‌شوند و داستان ادامه پیدا می‌کند.

مهم‌ترین مزیت «شور عاشقی» این است که قصه دارد؛ قصه یعنی مجموعه‌ای از حوادث و رخدادهایی که با یک منطقی درون داستان چیده‌ شده‌اند و داستان را جلو می‌برند. فیلم قصه‌گو در سینمای امروز ایران، جزو نوادر و گم‌گشته سینمای ایران است‌. اگر در بسیاری از فیلم‌های ایرانی، دیالوگ فیلم را جلو می‌برد، در «شور عاشقی» حوادث و رخدادها داستان را پیش می‌برند و این ویژگی یک فیلم قصه‌گو است.

ویژگی دیگر «شور عاشقی» این است که قهرمان آن یک زن است. سلما، زنی است که رسالتی زینب‌گونه بر عهده دارد و قبل از کاروان اسرا، به شهر‌ها و آبادی‌ها قدم می‌گذارد و مظلومیت اهل‌بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله را فریاد می‌زند. سلما قهرمانی از جنس انسان‌رسانه است که باید پیام حقیقت را مخابره کند و وجدان‌های خفته را بیدار کند.

در کنار نقاط قوت این فیلم در عرصه داستان‌پردازی، نقصی که این فیلم از ناحیه فیلمنامه دارد این است که تحول درونی عبدالرحمن از آب در نیامده است. در واقع مخاطب نمی‌تواند بفهمد کسی امام حسین علیه‌السلام را در شب عاشورا تنها گذاشت و قدم در را معشوق نهاد، چگونه در آخر فیلم حاضر می‌شود که فدایی حضرت شود و به دست یزیدیان به شهادت می‌رسد. اما با این وجود «شور عاشقی» در بعد داستان‌پردازی نمره قابل قبولی می‌گیرد.

از طرفی «شور عاشقی» از جنبه فرمی خلا‌ها و نقایص جدی دارد‌. فیلمی که می‌توانست این سوژه‌ها و مفاهیم عاشورایی را با یک کیفیت فرمی قابل قبول در سینمای ایران ماندگار کند، این فرصت طلایی را به راحتی از دست می‌دهد. تصویری که از کاروان اسارت اهل بیت علیهم‌اسلام به نمایش در می‌آید، چیزی نازل‌تر از تصاویری است که در طی این سال‌ها در مجموعه‌های نمایشی مختلف تولید شده است. حال آنکه اسارت خاندان آل‌الله سلام‌الله‌علیهم، جزییات، زاوایا و پیچیدگی‌های خاص خود را دارد که صرفا گوشه کوچکی از ابعاد گسترده این ماجرا در مجموعه‌های نمایشی به تصویر درآمده است.

کارگردان در لحظاتی از فیلم با صدای راوی، درباره حضرت زینب سلام‌الله‌علیها سخن به میان می‌آورد. راوی فیلم همان شخصیت سلما است که در برخی از لحظه‌ها، وقایع از منظر و با صدای او روایت می‌شوند.

روایت سلما از حضرت زینب سلام‌الله‌علیها و قاب‌هایی که در فیلم از ایشان وجود دارند، تصاویر و روایت‌های رسا و گویایی در این ماتم عظمی نیست و بسیاری از ظرایف و زوایای ماجرای اسارت در آن دیده نشده است.

در مجموع «شور عاشقی»، فیلمی است که در قالب یک داستان به نسبت خوب و منسجم، مضامین و مفاهیم بلندی را مد نظر قرار داده است؛ اما کیفیت فنی و فرمی آن برای یک اثر تاریخی، در سطح خوبی قرار ندارد. شاید اگر «شور عاشقی» با چنین کیفیت فنی و فرمی در اواخر دهه هشتاد یا اوایل دهه نود، تولید و پخش شده بود، نمی‌شد از آن خرده گرفت؛ ولی در این سال‌ها توقع مخاطب از یک اثر تاریخی بالا رفته است و چنین اثری از بعد فرمی، چنگی بر دل نمی‌زند.

انتهای پیام/