دو راه پیش روی تیم ملی فوتبال ایران/ پول پاشی سعودی یا پرورش سامورایی؟
تفاوت نتایج این مدل توسعه پیش‌تر در چین هم خود را نمایان ساخته بود و حالا فدراسیون فوتبال ایران دوراه در مقابل خود می‌بیند؛ یا به‌مانند ژاپنی‌ها راه پیشرفت را از آکادمی‌های خود عبور دهد یا به‌مانند عربستانی‌ها، تیم ملی را فدای تیم‌های باشگاهی خود سازد.
گروه ورزشی هوران – ولخرجی‌های تیم‌های عربستانی در پنجره‌های نقل‌وانتقالاتی باعث شد تا برخی از کارشناسان از ظهور عربستان به‌عنوان یکی از قدرت‌های آینده جهان نام ببرند و برخی از پیشکسوتان ایرانی نیز نسخه عربستان را برای فوتبال ایران بپیچند؛ اما فیفادی‌های ماه‌های اخیر از شکست پروژه عربستان سعودی و پیروزی «راه ژاپن» رونمایی کرد.
به گزارش هوران؛ تیم ملی عربستان برای اولین‌بار در ۲۸ سال اخیر، برای شش بازی متوالی شکست خورد. این تیم در شش بازی اخیرش مقابل تیم‌های ملی کره جنوبی، کاستاریکا، بولیوی، ونزوئلا، عمان و عراق نتیجه را واگذار کرده است تا یک تاریخ‌سازی منفی کرده باشد. روز گذشته نیز در بازی دوستانه با نیجریه، گل ثانیه پایانی، عربستان را از هفتمین شکست نجات داد.
این اتفاق در حالی رخ‌داده است که لیگ عربستان یکی از گران‌ترین لیگ‌های جهان را در اختیار دارد و با خرید ستاره‌های مطرح اروپایی پنجره نقل‌وانتقالاتی جنون‌آوری را رقم زد.
گفته می‌شود جذب این ستاره‌های گران‌قیمت خارجی و کنارگذاشتن بسیاری از بازیکنان داخلی، افت شدید آن‌ها را به دنبال داشته است.
در سمت دیگر آسیا، تیم ملی ژاپن فیفادی‌های دیوانه‌کننده‌ای را پشت سر می‌گذارد. در فیفادی خردادماه، تیم ملی ژاپن با دو تیم السالوادور و پرو روبه‌رو شد که هر دو تیم را با نتایج پرگل ۶ بر صفر و ۴ بر ۱ شکست داد. اما شاید فیفادی شهریورماه، بهترین فیفادی سال‌های اخیر تیم‌های آسیایی را رقم زد. ژاپن در این فیفادی ابتدا تیم ملی آلمان را در شهر وولفسبورگ و در پیش چشم تماشاگران ژاپنی تحقیر کرد و با نتیجه ۴ بر یک این تیم را شکست داد تا نشان دهد شکست تیم ملی آلمان در جام جهانی ۲۰۲۲ تنها یک اتفاق نبوده است.
سه روز از پس از پیروزی پرگل ژاپن مقابل آلمان در استادیوم وولفسبورگ که با اخراج هانسی فلیک همراه بود، هاجیمه موریاسو تیم خود را به بلژیک بُرد تا رودرروی ترکیه قرار دهد. البته موریاسو در این بازی تغییرات زیادی را انجام داد و تنها یک بازیکن از دیدار قبلی را در ترکیب خود نگه داشت تا با تیمی تغییریافته وارد زمین شود که البته این تغییرات نیز باعث نشد تا روند روبه‌رشد تیم ملی ژاپن متوقف شود و تیم ژاپن در این مسابقه نیز با ۴ گل رقیب خود را شکست داد تا یک فیفادی جذاب را برای خود ثبت کند. روز گذشته نیز کانادای مهمان با ۴ گل از تیم ملی ژاپن شکست خورد تا آمار ۱۸ گل زده در ۴ بازی برای این تیم ثبت شود.
اما تفاوت عربستان و ژاپن در چیست؟
«راه ژاپن» نام برنامه توسعه فدراسیون فوتبال این کشور است، یک برنامه دقیق که بر اساس نمونه‌های اروپایی بر تقویت چهارستون توسعه یعنی تیم ملی، فوتبال جوانان، کیفیت مربیان و رده‌های پایه استوار شده است.
در ژاپن، باشگاه‌ها موظف به راه‌اندازی آکادمی‌های جوانان هستند و حتی نسخه‌هایی برای بازیکنانی که باید پرورش دهند هم وجود دارد. بازیکنان ژاپنی که زمانی بیشتر به‌خاطر سخت‌کوشی خود شناخته می‌شدند، اکنون باید مهارت‌هایی مانند «تکنیک سطح بالا»، «مهارت پاس‌دادن با یک لمس» و «افزایش قدرت در حمله» را نیز داشته باشند.
آبی‌های سامورایی که چهار بار به یک‌هشتم نهایی جام جهانی رسیده‌اند، قهرمانی در سال ۲۰۵۰ را به‌عنوان هدف اصلی در برنامه توسعه‌شان قرار داده‌اند.
رویکرد فوتبال ژاپن بر خلاف تیم‌های عربستانی که تمایل به جذب بازیکنان اسمی دارند، بیشتر صادرات محور است به‌عنوان نمونه بازیکنی مانند کائورو میتوما در برایتون انگلیس و لیگ برتر نگاه‌ها را به خودش جلب کرده، و تاکفوسا کوبو و دایچی کامادا به ترتیب در رئال سوسیداد اسپانیا و اینتراخت فرانکفورت آلمان درخشیده‌اند. همه اینها بازیکنان بااستعداد فنی هستند که مطابق با برنامه و آرمانهای فدراسیون فوتبال ژاپن رشد کرده‌اند و کمک کرده‌اند تا این تیم به رده ۱۹ رده‌بندی فیفا برسد.
در آخرین فهرست تیم ملی ژاپن، نام ۱۷ بازیکن شاغل در ۷ لیگ معتبر اروپایی به چشم می‌خورد، درحالی‌که مجموع لژیونرهای کره جنوبی، ایران و استرالیا به این عدد نمی‌رسد و عربستان و قطر نیز، هیچ نماینده‌ای در این لیگ‌ها ندارند.
البته عربستان هم به توسعه فوتبالش شتاب داده و برنامه‌شان رسیدن به جمع ۲۰ تیم برتر دنیا در سال ۲۰۳۴ است. عربستان سعودی به‌جای صادرات بازیکن به اروپا ترجیح داده است که بازیکنان شاخص و بازی‌های جذاب اروپایی را برای خود به ارمغان بیاورد. بهمن سال گذشته بارسلونا در حالی در فینال سوپرکاپ اسپانیا رقیب سرسخت خود رئال‌مادرید را شکست داد که این مسابقه در استادیوم بین‌المللی ملک فهد ریاض برگزار شد. سوپرجام ایتالیا هم دو روز بعد در همین استادیوم برگزار شد. همچنین النصر سالانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار به کریستیانو رونالدو، فوق‌ستاره پرتغالی می‌پردازد که بالاترین دستمزد در فوتبال است.
رویکردهای متمایز ژاپن و عربستان در مدیریت لیگ‌ها نیز قابل‌مشاهده است. لیگ عربستان غنی‌تر است و نام‌های بزرگ‌تری دارد و حدود ۳۰ درصد از بازیکنان آن خارجی هستند؛ اما در لیگ J۱ ژاپن تنها ۱۴ درصد خارجی هستند.
بر اساس آمار سایت transfermarkt که قیمت فوتبالیست‌ها را در بازار تخمین می‌زند، میانگین ارزش بازیکنان در لیگ عربستان حدود ۲ میلیون دلار است و ارزش متوسط بازیکنان در لیگ ژاپن ۴۱۶ هزار دلار است و جالب آنجاست ارزش لیگ ژاپن ۲۵۴ میلیون یورو تخمین زده شده است درحالی‌که ارزش الهلال ۲۵۷ میلیون یورو ثبت شده که از ارزش کل لیگ ژاپن بیشتر است!
البته این ارزش‌گذاری در تیم‌های ملی به شکل تمسخرآمیزی بالعکس است. تیم ملی ژاپن باارزش ۲۰۴ میلیون یورویی خود ارزشی ۷ برابر نسبت به عربستان ۲۸ میلیون یورویی دارد که تفاوت‌های کیفی این دو تیم را مشخص می‌کند.
تفاوت نتایج این مدل توسعه پیش‌تر در چین هم خود را نمایان ساخته بود و حالا فدراسیون فوتبال ایران دوراه در مقابل خود می‌بیند؛ یا به‌مانند ژاپنی‌ها راه پیشرفت را از آکادمی‌های خود عبور دهد یا به‌مانند عربستانی‌ها، تیم ملی را فدای تیم‌های باشگاهی خود سازد.